نوشتن، گشتن در شهر است

آرونداتی روی، نویسنده ای مبارز است که می نویسد حتی اگر جانش در خطر باشد. او بعد از ۲۰ سال دومین رمانش را روانه بازار کرده و باز هم در کشور خودش موردهجمه مخالفان قرار گرفته است. « وزارت منتهای خوشبختی» نام این کتاب است که انتشار آن ازجمله اخبار فرهنگی موردتوجه سال ۲۰۱۷ بوده است. « خدای چیزهای کوچک» اولین رمان روی بود که در سال ۱۹۹۷ به چاپ رسید و در کنار واکنش های مثبت منتقدان و خوانندگان، موفق به کسب جایزه بخش ادبیات داستانی «من بوکر» شد.  رمان جدید او، «وزارت منتهای خوشبختی» روی فضای سیاسی و اجتماعی هند و درگیری های کشمیر تمرکز دارد و تا به حال نقدهای مثبتی دریافت کرده است. بااین حال، ایلین باترزبای، منتقد، خواندن این کتاب را با عبارت «چندسال بافتن یک ژاکت بزرگ و دست آخر پی بردن به اینکه لباس سه آستین دارد»، توصیف کرده است. ایسنا گفت وگوی این منتقد با روی را منتشر کرده است. باترزبای می نویسد: برای مصاحبه با روی نگران بودم و تصور می کردم او در برابرم گارد داشته باشد اما لحن آرام او و شروع گرم صحبتمان، کاملا باعث دلگرمی ام شد؛ انگار با دوستی چندین وچندساله گپ می زنم. او با پرواز صبح از منچستر آمده و قرار است طی هفته های آتی به اروپا و سپس نیویورک سفر کند. باوجود این برنامه شلوغ، او از پرکاربودنش در این روزها خوشحال است چون در هر صورت، بودن در هند در شرایط کنونی، چندان خوشایند نیست. آرونداتی روی، با خنده ای که بیشتر حاکی از احساسات پیچیده بود تا خوشحالی، می گوید: همین هفته پیش یک نماینده پارلمان پیشنهاد داد از من به عنوان سپر انسانی در کشمیر استفاده شود؛ روزهای سختی است. کلمات، ابزار کار روی هستند. او آگاه است که وقتی زبان برای تحریک خشونت به کار گرفته می شود، همیشه ریسک وارد عمل شدن افراط گرایان وجود دارد. وقتی نخست وزیر یک کشور، کدهای تهدیدآمیز را در سخنرانی هایش به زبان می آورد، دردسرها شروع می شود. روی که حالا ۵۵ سال دارد، نوع خشونت و تهاجم در کشورش را خوب می شناسد و دراین باره می گوید: نوعی از تنفر در این کشور هست که آماده عبور از مرزهاست. این نویسنده هندی بعد از به شهرت رسیدن در دهه ۱۹۹۰، بیشتر روی ادبیات غیرداستانی تمرکز کرد و درباره موضوعاتی همچون حملات آمریکا به عراق و افغانستان و محکومیت آزمایش های هسته ای هند قلم زد اما خود با این عقیده مخالف بوده که طی این سال ها، رمان را کنار گذاشته است. می گوید: بعد از اینکه « خدای چیزهای کوچک» را نوشتم ، دولت راست گرای هند، یکسری آزمایش های هسته ای انجام داد و فضای کلی کشور ناگهان تغییر کرد. خیلی ناسیونالیستی و هندو- ملی گرایانه شد؛ بنابراین اولین کاری که کردم، نوشتن مقاله ای با عنوان « پایان مهاجرت» بود و بعد از آن مقالات بیشتری نوشتم. این زن نویسنده درباره روی آوردن دوباره به ادبیات داستانی می گوید: ادبیات داستانی برای من هرگز یک گزینه نبوده است. فکر نمی کردم که مثلا X و Y را دارم ، حالا باید درباره اش یک رمان بنویسم. همان طور که سفر می کردم و متوجه آنچه در هند اتفاق می افتاد، می شدم، مسائل درون من به ثبات می رسید و انگار داستان، خودش را به من نشان می داد؛ اصلا یک تصمیم تجاری نبود. «وزارت منتهای خوشبختی» یک پاسخ است، نه تنها به هندِ این روزها بلکه به دنیایی که در حال تغییر است. روی درباره این کتاب می گوید: داستان درباره مردم است. درباره حصار دسته بندی های طبقاتی ، حصار جنسیت، مرزهای کلی و تغییر مذهب. همه شخصیت ها این چالش را دارند و به نظر من اگر در مقیاس بزرگ تر و در سطح بین المللی به آن نگاه کنید، از لحاظ تاریخی، شکست چپ ها به ناتوانی آنها در مخالفت با هویت و فقط به طبقه (اجتماعی) فکر کردن، برمی گردد و حال از سوی دیگر، شما با تورم، ماهیت گرایی و پوچ گرایی در حوزه هویت روبه رو هستید، تا جایی که مردم با یک هویت واحد طبقه بندی می شوند. هند، جامعه ای است که به طرز بی نظیری، نظام طبقاتی را به وجود آورده، طبقه بندی را به طور پیچیده ای رسمی کرده و طبقه ای از انسان ها را خلق کرده که برای دیگران غیرقابل دسترسی است. از دید من، این شاید یک جنایت علیه بشریت است. امتناع روی از مصالحه، بر سر باورهایش یا بازی کردن نقش سفیر فرهنگی هند است که او را در زادگاهش به شخصیتی تفرقه انداز تبدیل کرده اما وقتی این کلمه را می شنود، سری تکان می دهد و می گوید: فکر می کنم مردم اغلب گاری را جلوی اسب می گذارند. من درباره مسائلی می نویسم که واقعا تفرقه افکن هستند. این نیست که من جنگ کشمیر را به راه انداخته باشم. من درباره آن نظری دارم و آن را ابراز می کنم و این عقیده، آرای عمومی را مشوش می کند چون خیلی خیلی زشت است که هندی ها همه شریک جرم هستند. گفت وگو را به سمت بخش شیرین ماجرا سوق می دهم و وقتی به او می گویم به کارگرفتن دوباره تخیل حتما برایش لذتبخش بوده، با اشتیاق می گوید: هیچ چیز مثل این نیست. (دستش را روی قلبش می گذارد) و این خوشایندترین چیزی است که دارم؛ اینکه دوبار در زندگی فرصت داشتم تمام توانم را روی یک چیز بگذارم و به اندازه ای که دوست دارم، برایش وقت صرف کنم. روی ادامه می دهد: وقتی دارم اثر غیرداستانی می نویسم، آن اثر، سلاح و بحث وجدل است و هدفی آنی و فوری دارد. تمام مقالات من مداخله در یک مسئله است اما اینجا به هر اندازه که بخواهم، وقت صرف کرده و خطر می کنم؛ درست مثل گشتن در شهر است، مثل اینکه مردم را ببری به بیراه ها و خیابان های بن بست. هیچ وقت حس نکردم باید یک تور با راهنما برگزار کنم. مطمئنم مردم راه می آیند و لذت می برند. بنابر تجربه من، اکثر نویسنده های پرکار موفق می شوند، انگار می دانند حرفشان شنیده خواهد شد. روی، آدمی جدی با صدایی مملو از قاطعیت است و با اینکه در سال های اخیر مجبور شده وارد درگیری های سیاسی و نه ادبی شود، انگار در پوست خود ناآرام است اما در تمام این بی قراری ها و تنش ها، عشق او به هندوستان می درخشد.