مخاطب، تنها پادشاه رمان ژانر است

ندا آل طیب

«رمان ژانر» عنوانی است که در این سال ها کمتر به آن توجه شده است اما چندی است محمدحسن شهسواری، داستان نویس و مدرس داستان نویسی بر این موضوع متمرکز شده است و تلاش دارد رمان هایی با این تعریف به نگارش درآورد. او دبیری مجموعه ای را بر عهده گرفته که آثارش با عنوان «رمان ژانر» نوشته می شوند و به تازگی چهار اثر در این مجموعه منتشر شده است. این رمان ها از سوی گروه انتشاراتی ققنوس (نشر هیلا) منتشر شده اند و عصر روز یکشنبه ۲۶ شهریورماه در شهر کتاب دانشگاه رونمایی شدند. در مراسم رونمایی این کتاب ها، کاوه میرعباسی، نویسنده و مترجم، همراه با شهسواری سخنانی را درباره جای خالی رمان های ژانر و جایگاه این گونه ادبی برای جذب مخاطب بیان کردند. میرعباسی از نقش مهم رمان ژانر در جذب مخاطب سخن گفت: «به واسطه رمان ژانر بین ادبیات عامه پسند و نخبه گرا آشتی برقرار می شود.» او البته به این نکته نیز اشاره کرد که ادبیات ایران تجربه زیادی در ژانرها ندارد و حتی ترجمه های موجود در این زمینه هم یک جور با احتیاط انجام می شود. به باور میرعباسی، نبود ژانر یکی از آسیب های ادبیات ایران است: «با وجود ژانر یک پدیده دیگر وارد ادبیات می شود و آن نویسنده صنعتگر است. یعنی نویسنده ای که تکنیک را بلد است. ادبیات ژانر قطعا تسلط تکنیکی را ایجاب می کند یعنی نویسنده ژانر حتی اگر نویسنده بزرگی نباشد اما تکنیک را بلد است.» او که علاقه خود را به ژانر ادبیات پلیسی نشان داده است، از وضعیت رمان های پلیسی در دیگر کشورها صحبت کرد: «در کشورهای غربی فقط یکی از شاخه های ادبیات پلیسی وقتی به صورت مجموعه درمی آید، چندین هزار عنوان از آن مجموعه وجود دارد.» محمد حسن شهسواری که به تازگی رمان تازه اش با نام «مرداد دیوانه» در مجموعه نامبرده منتشر شده است، وضعیت رمان ژانر در ایران و دیگر کشورها را قیاس کرد: «بیشتر رمان هایی که در دنیا منتشر می شود، از لحاظ کمی رمان ژانر است. اما در ایران به ژانرهای تریلر، فانتزی، جنایی و علمی- تخیلی به صورت متمرکز کمتر پرداخته می شود.» او هرچند با همین نگاه رمان می نویسد اما از وضعیت مبهم این گونه آثار در جذب مخاطب که منجر به ادامه دار بودن یا نبودن انتشار این گونه رمان ها می شود، نیز صحبت کرد: «خود من زمانی که خواستم این کار را شروع کنم، در تاریکی مطلق بودم و اصلا نمی دانستم اگر چنین کاری تولید شود مخاطب دارد یا نه. ادامه دار بودن این مجموعه منوط به بازخورد مخاطبان است.» شهسواری از جایگاه مهم خواننده برای موفقیت هر اثر ادبی نیز سخن گفت: «رمان ژانرنویسی یک پادشاه دارد و آن هم مخاطب است و اگر مخاطب آن را پذیرفت رمان موفق می شود.» در ادامه این برنامه، سه نویسنده دیگر این مجموعه، لاله زارع، سامان نورایی و ضحی کاظمی هر کدام صحبت هایی در ارتباط با آثارشان کردند. هدف اصلی مجموعه «رمان ژانر» آن گونه که شهسواری گفته است، نوشتن و انتشار رمان هایی متناسب با فرهنگ ایرانی و احترام به احساس، شعور و سلیقه فرهیخته نسل جدید مخاطبان است. در ایران نویسندگان از دیرباز، در ژانر رمانس (عاشقانه) می نوشتند و بازار و مخاطبان خود را داشته اند. شهسواری در معرفی اش برای مجموعه رمان ژانر نوشته است: رمان نویسان فارسی چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی، در ژانرهایی مانند جنایی، تریلر (مهیج)، وحشت، علمی تخیلی و فانتزی چندان فعال نبوده اند و چون آثار درخوری در این ژانرها نوشته یا منتشر نشده، هنوز مشخص نیست که در صورت انتشار چنین آثاری از این دست، با اقبال مواجه می شوند یا خیر.