سعادت در جهانی ناپایدار

« بدرود سعادت زمین » نویسنده: دی جی کامپتون مترجم:علی فامیان ناشر: نیستان ، چاپ اول 1395 325صفحه، 13000تومان شما می توانید کتاب « بدرود سعادت زمین » را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید. **** 24 شخصیت کاملاً پیچیده، غیرقابل پیش بینی و در عین حال، به شدت انسانی که ظاهراً محکومانی سیاسی و جنایی هستند، در سفری 100 میلیون کیلومتری و اودیسه وار به کره مریخ و یا آنچنان که کامپتون، نویسنده رمان عنوان کرده، مهاجرنشین تبعید می شوند. کشمکش اصلی و محوری این شخصیت ها که طیفی از اتهامات را یدک می کشند، تلاش برای حفظ هویت انسانی است. در جریان و روند داستان، خوانندگان متوجه می شوند که شخصیت های داستان، چندان هم مستحق چنین کیفری نبوده اند. تلاش برای حفظ هویت و ارزش های انسانی است که به خوبی و در جریان چالش و رویارویی شخصیت ها با یکدیگر - از داشتن حس مالکیت تا داشتن حس انسانیت و نوع دوستی نسبت به هم سفران و یا سایر انسان ها گفته و نشان داده می شود. این شخصیت ها که در سفینه ای به شدت بی هویت و ضد نوع بشر به سفر اودیسه وار خود ادامه می دهند، تنها مجاز هستند در فضای فیزیکی که برای 8 نفر طراحی شده است، به تبعیدگاه خود قدم بگذارند. تمام تمهیداتی که مسافران این سفینه به مقصد مریخ با آنها در چالش و کشمکش هستند، در جهتی قرار گرفته است که علاوه بر پیشبرد روند و رویدادهای داستانی، 24 مسافر این سفر ظاهراً بدون بازگشت را همان ابتدا در مسیر استحاله، بی هویتی و نهایتاً، فنا و تباهی قرار می دهد. در این میان، علی فامیان نیز تلاش قابل ستایشی در ترجمه اثر به دست داده است تا بتواند اثری شسته و رفته را برای مخاطبان فارسی زبان بیافریند. به مسافران و یا تبعیدیان در طول این سفر چندین هفته ای، غذاهایی آغشته به مواد مخدر داده می شود تا علاوه بر ایجاد وابستگی شدید به آن، بتوان در طول سفر و یا اقامت در منطقه مهاجرنشین، رفتار و واکنش های آنان را کنترل کرد. علاوه بر آن، زمینه چینی برای تخدیر تبعیدیان به منظور تحت سیطره قرار گرفتن آنان توسط فرمانداران این تبعیدگاه ابدی صورت می پذیرد. در گام بعدی نیز تلاش شده است که تبعیدی ها از زمان و مکان واقعی خویش کاملاً بی خبر باشند. مسیری که در سفر هستند، تنها با هفته و روز مشخص شده و ساعتی که برای آنان طراحی شده، به جای 12 قسمت، 24 قسمت دارد. ماه ها و روزهای سال هم براساس چرخش مریخ به دور خورشید طراحی شده است؛ روز بیش از 24 ساعت می باشد. ماه های سال (میلادی) هم به ترتیب برای ماه سپتامبر (شهریور) 57 روز، آوریل، ژوئن و نوامبر (فروردین، خرداد و آذر) 58 روز و فوریه (اسفند) 53 روز است که به این ترتیب باعث از بین رفتن عادت زمان بندی نزد آنان شده و مسیر نابودی و استحاله آنان را روان تر می سازد. تبعیدکنندگان نیز با در نظر گرفتن سال مریخی به میزان 687 روز، تلاش کرده اند که هویت زمانی و مکانی را از 24 تبعیدی بگیرند، اما خوانندگان رمان شاهد تلاش کم و بیش مشابهی از سوی این تبعیدی ها برای حفظ و یا بازیافت حداقل هویت، یعنی هویت زمانی و مکانی در طول رمان هستند. نام تبعیدی ها به طور اتفاقی از انجیل و توسط کمیته مجازات انتخاب شده بود. با این ترفند، تلاش شده است که آنها گمنام باقی بماندند و در دوران تبعید، زندگی پوچ، بی هدف و بی هویتی برای آنان تدارک دیده شود. در میان تبعیدی ها حتی نام هبکوک هم به چشم می خورد تا با بهره گیری از واژه های قدیمی به این پرواز، شکوهی مکاشفه آمیز داده شود. داستان بدرود سعادت زمین، مملو از این نمادها و نشانه هاست که خوانندگان را برای خواندن و پی بردن به گره افکنی هایش، وادار به دوباره خواندن و پی بردن به مفاهیم این نمادها و نشانه ها کرده است. علاوه بر آن، تلاش نویسنده در جهتی قرار گرفته تا داستان از محتوایی علمی – تخیلی به سمت درونمایه ای روان شناختی، تغییر مسیری نامحسوس داشته باشد. در این خصوص، نویسنده تلاش کرده است تا خوانندگان را به نگاه و اندیشیدن پیرامون خویشتن خویش واداشته و ترغیب کند که پا به پای شخصیت های داستان، گره های رویدادهای داستانی را بگشایند. خوانندگان شاهد مکاشفه هایی هستند که پیوند و همذات پنداری با شخصیت های داستان را دو چندان کرده است. فصل شکار خرگوش و همچنین، فصل مشاهده معجزه توسط تعدادی از ساکنان مریخ، جز این که از جمله خواندنی ترین و جذاب ترین فصول رمان بدرود سعادت زمین می باشد. تلاشی به منظور ایجاد پیوند منطقی و علت و معلولی بین شخصیت های داستان با چیستی و هویت خویش است که در نهایت، کشمکشی سراسری در روند رویدادهای داستان به وجود آورده تا به انسان و خواننده امروزی، فرایند استحاله و بی هویتی اش را یادآوری نماید؛ این که انسان برای گریز از بحران هویت و رسیدن به خویشتن واقعی در جهان مریخی امروز ما هم تنهاست. خرگوش هم جانوری نمادین است تا تیعیدی ها یادگاری از زمین برای خود تداعی کنند. جانوری نمادین که تنها موجود زنده تبعیدگاه است و شاید هم تبعیدی ها به شوخی بر این جانور منفور مریخی، نامی زمینی نهاده اند تا شکار و خوردن آن را تحمل پذیرتر کنند. نویسنده تلاش بایسته ای دارد تا در بزنگاه هایی از داستان، کشمکش شخصیت ها را برای گریز از ظرفیت های مکانی و فیزیکی، به وجود آورد. مثلاً در ابتدای فصل نخست داستان می نویسد که برخی از آنان (تبعیدی ها) می کوشیدند دیواره های سفینه را سوراخ کنند. آنان بلافاصله پس از ترک تخت های گرانشی، جاروجنجال به راه انداخته بودند. او (ژاکوب) آنان را همچون بخشی از رؤیایی دائمی نظاره کرده بود، بی آنکه احساس نگرانی کند. اکنون با یادآوری آن لحظات به لرزه می افتاد. درهرحال، باید گفت که تلاش بایسته شخصیت ها در جهتی است که حتی سعادت و عاقبت به خیری را در جهانی مبهم و ناپایداری چون مریخ نیز جستجو می کنند. این امری است که نویسنده کوشیده است تا آن را به بهترین وجه برای خوانندگان داستان توصیف نماید. در فصل سوم داستان و صحنه فرود تبعیدی ها در مریخ، نویسنده تلاش کرده است تا این فرود به تولدی دیگر برای آنان تبدیل شود؛ موشک های معکوس تا ده ثانیه روشن می شوند. آرام نفس بکشید. مقاومت نکنید. بیهوش شدن بهترین راه است. وقتی بیدار شوید، رسیده اید. چنین سفر موفقیت آمیزی فرود خوبی هم خواهد داشت. دشمنان طبیعی تبعیدی ها در مریخ سه عنصر سرما، غبار و گرسنگی هستند، اما وقتی این ها هم کارساز نباشند، تکنیک توهم توطئه توسط فرمانداران مهاجرنشین به کار گرفته می شود؛ در فصل پنجم معاون فرماندار می گوید که سیاهپوستی (ژاکوب) که متمرد نباشد، به هیچ دردی نمی خورد. لذا باید ببینیم در این زمینه چه کار می توانیم بکنیم ... کس دیگری هست؟ مارک از یوشا سخن به میان آورد. این بار هم هشیارانه. معاون فرماندار گفت: فعالیت های هنری زیر نظر مستقیم فرمانده است. صبر می کنیم تا ببینیم این یوشا چه جور از آب در می آید. در همین نقطه از داستان، نویسنده، دشمن تراشی، سیاه پوست بودن ژاکوب به عنوان زمینه های نژادپرستی ودست آخر، روح هنر را دستمایه توطئه ای توهم گرایانه می نماید و عنوان می کند که معاون فرماندار دچار آن شده است. از این رو، کامپتون تلاش می کند برای ایجاد تسریع در روند بی هویتی و استحاله تبعیدی ها در داستان، از این درونمایه، استفاده نماید و رویدادهای آن را پیش ببرد.